Oud Soesterberg

Van schipperszoon tot rechercheur bij politie Soest.

Op 17 Juli wordt Simon Schipper geboren in Stadskanaal (prov. Groningen) als zoon van een schippersechtpaar. Zijn jeugd brengt hij door op het schip van zijn ouders. Als jonge man wordt hij opgeroepen om zijn dienstplicht te vervullen bij Defensie, hij wordt dan ingedeeld bij de 1e Regimentsinfanterie. Na een jaar bij de Landmacht te hebben gediend stapt hij over naar de Mariniers. Daar voelt hij zich thuis en bouwt aan zijn carrière. Na een aantal jaren op Curacao gediend  te hebben ter ondersteuning van de gouverneur aldaar keert Simon eind jaren ’30 terug naar Nederland. Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog is Simon gelegerd in Rotterdam waar hij dan ook woont met zijn gezin. Voordat de gevechten losbarsten keert hij nog gauw terug naar huis met het idee dat hij waarschijnlijk zijn vrouw en kinderen niet meer zal terugzien. Na vijf dagen vechten tegen de Duitsers capituleert Nederland en zijn de gevechten afgelopen. Tijdens deze gevechten heeft Simon dapper gevochten voor zijn Vaderland waar hij later nog een medaille voor krijgt namelijk het Oorlogsherinneringskruis met Gespen. Na vijf dagen capituleert Nederland en wordt Simon met wachtgeld naar huis gestuurd.

Een stukje Zeist in Soesterberg

VILLA STERRENBERG

Een stukje Zeist in Soesterberg

Op de locatie van Villa Sterrenberg heeft eerder een andere ‘buitenplaats’ gestaan, met een geschiedenis die zeker teruggaat tot in de zeventiende eeuw. De later gebouwde villa had aan het begin van de twintigste eeuw als adres Zeisterstraatweg 26, Soesterberg en sinds 1925 Rademakerstraat 26. Waarschijnlijk omdat het gebouw net op grondgebied van de Gemeente Zeist stond (schuin tegenover de R.K. kerk) werd het adres later Amersfoortscheweg 69 (noot 1). Nadat Klein Sterrenberg werd gebouwd, met vanaf 1925 als adres Rademakerstraat 26A, werd de oude villa meestal Groot Sterrenberg genoemd. Gedurende de bezettnig werd dit grote landhuis gebruikt en totaal uitgewoond door Duitse militairen. De leegstaande villa werd omstreeks 1950 afgebroken.

DIK TOP

Geboren 21 januari 1940

Soesterberg

Auteur van o.a. de volgende boeken,

 -SOESTERBERG VAN TOEN TOT NU

 -EEN EEUW VLIEGKAMP EN DORP SOESTERBERG

-SOESTERBERG ONS DORP

Diverse eigenaars 

De oudst bekende eigenaar was Everard van Weede (1626-1702) die het perceel met daarop mogelijk een boerderij in 1653 in eigendom verkreeg. In 1703 werd het gekocht door Joachim Wolfsen Berger (1645-1712). Joannes Wittert was de eigenaar van 1730 tot 1737. Tot die tijd stond er aan gebouwen waarschijnlijk niet meer dan de boerderij met wat daar bij hoort. Deze werd over het algemeen verhuurd. Wittert vertrok naar Antwerpen. Vervolgens kocht Jan Maximiliaan van Tuyll van Serooskerken het landgoed dat was gelegen aan beide zijden van de Amersfoortscheweg. Hij leefde van 1710 tot 1762 en is mogelijk degene die omstreeks 1740 de naam Sterrenberg bedacht. Zijn nageslacht hield het landgoed in bezit tot 1803.

IN SOESTERBERG

Tijdens de mobilisatie van 1870 en onder meer als gevolg van de Frans-Duitse oorlog in die periode, was gebleken welke belangrijke strategische betekenis spoorwegen konden hebben bij gevechtshandelingen. Als gevolg hiervan werd het Bataljon Mineurs en Sappeurs (later Genietroepen genoemd) voorbereid om allerlei taken i.v.m. aanleg en exploitatie van spoorlijnen te kunnen vervullen. Uiteindelijk kreeg een veel kleiner onderdeel van de Genie deze taken toegewezen: de Compagnie Spoorwegtroepen. De mannen hiervan moesten in tijd van nood (bij stakingen en vooral tijdens een oorlog) spoorlijnen kunnen aanleggen, deze onderhouden en ook treinen (toen uitsluitend stoomlocotieven) kunnen doen rijden.

DIK TOP

Geboren 21 januari 1940

Soesterberg

Auteur van o.a. de volgende boeken,

 -SOESTERBERG VAN TOEN TOT NU

 -EEN EEUW VLIEGKAMP EN DORP SOESTERBERG

-SOESTERBERG ONS DORP

Daartoe had de Spoorwegcompagnie vanaf 1887 jaarlijks een trainingskamp bij het schietterrein De Vuursche in de Biltsche Duinen bij Bosch en Duin. Hier werden de militairen opgeleid in de verschillende takken van spoorwegarbeid. Er vonden allerlei soorten werkzaamheden plaats zoals het aanleggen van stukjes smalspoor. Sinds 1896 werd daar ook geoefend met de eerste stoomlocomotief. Deze had vier jaar eerder dienst gedaan bij schietproeven in de buurt van Schoorl, en werd daarom ’Schoorl’ gedoopt.

werkzaam in Soesterberg van 1933 tot 1966

Gerard Hendrik Johan Rooda werd op 30 juni 1891 geboren in Schoonhoven als zoon van sergeant Gerard Wilhelm Rooda (32 jaar) en Anna Maria Elisabeth Burg.

DIK TOP

Geboren 21 januari 1940

Soesterberg

Auteur van o.a. de volgende boeken,

 -SOESTERBERG VAN TOEN TOT NU

 -EEN EEUW VLIEGKAMP EN DORP SOESTERBERG

-SOESTERBERG ONS DORP

De eerste jaren leidde Gerard junior een zwerverig bestaan. Hij verhuisde in 1909 van Uitgeest naar Amsterdam en stond in 1910 bij de militie ingeschreven als telegrafist. Vanaf maart 1913 bracht hij wegens oplichting bijna een jaar door in de strafgevangenissen in Haarlem en Amsterdam. Op 14 februari 1914 werd hij in Amsterdam ‘ontslagen’.

DOOR MARTIN VAN DER ZEEUW

Zuchtend open ik doos na doos op de zolder, dwalend en afdwalend tussen spullen waar eigenlijk niemand meer wat aan heeft. Zelfs ik niet, al heb ik me dat in al die 62 jaar dat ik nu op deze aardkloot rondloop, nooit gerealiseerd. Van alles bewaard, en nu moet minstens de helft de deur uit. Vind ik. Ruimte in huis, ruimte in hoofd.

Dan kom ik een mapje tegen van een zeker vijfentwintig jaar geleden ter ziele gegane fotozaak en zie ik foto’s terug van een wrakkige brandweerwagen die langs de muur van een gebouw staat. Ik herinner me dat ik de foto’s begin jaren zeventig in Soesterberg heb gemaakt; het gebouw bestaat niet meer, maar de plek kan ik nog zo aanwijzen. Maar nu, bijna vijftig jaar later, wil ik toch meer weten.

Agfa Rapid
Soesterberg was wel heel ver van mijn destijds Haagse bed. Mijn geluk was echter dat mijn vader een auto had. Van ‘de zaak’ weliswaar, maar toch. Een blauwe Ford 17M stationcar. Voor zijn werk als montage-inspecteur bij een kranenfirma reed hij het hele land door. En soms mochten mijn broertje en ik mee. Waarbij ik altijd mijn fototoestel meenam en alles wat maar róók naar ‘oude auto’s’ op de gevoelige plaat vastlegde. Want gevoelige platen had je toen nog.
In het pre-A28-tijdperk reed de hele wereld over de Amersfoortsestraat.

twee keer slachtoffer van gedwongen huisafbraak aan dezelfde straat

De weg van Soesterberg naar Soest heeft diverse namen gehad: Berghweg, Soesterstraat, Vliegkampstraat en vanaf 1915 Soesterbergschestraat zuid-zijde, totdat in 1923 of 1924 de naam Banningstraat werd ingevoerd. In 1945 opnieuw gewijzigd in Veldmaarschalk Montgomeryweg.

DIK TOP

Geboren 21 januari 1940

Soesterberg

Auteur van o.a. de volgende boeken,

 -SOESTERBERG VAN TOEN TOT NU

 -EEN EEUW VLIEGKAMP EN DORP SOESTERBERG

-SOESTERBERG ONS DORP

Alle grond hier, ten westen en zuiden van het café van Evert Wijman op nummer 14 was einde negentiende eeuw van Gerardus Hendricus Tammer. Hij verkocht de grond in 1900 aan winkelier Joh. Mensink. Deze verkocht alles reeds in 1901 door aan timmerman/aannemer Gijsbert Pieter Damen. Hij was waarschijnlijk degene die er vanaf 1913 drie dubbele woningen op bouwde. (afb. 1 plattegrond)

De eerste huisafbraak: Banningstraat 52

Van Marle’s voorgangers op dit adres

Het nummer van dit perceel – vanaf de straat gezien het linker gedeelte van de dubbele woning – was eerst 26 en werd via nummer 52 vlak voor de oorlog 78. In 1913 was het kadastraal sectie E.1051, daarna E.1197.

De bewoners:

1 Cornelis (Kees) Tammer kocht het perceel in 1920 en vestigde hier een bodebedrijf. Hij adverteerde onder meer op 10 februari 1923 met <Vrachtautodienst, verhuizingen, transporten, door geheel Nederland onder garantie.> In augustus 1924 bood hij zijn huis en ‘ruim pakhuis’ te koop aan. Daarna werd hij chauffeur op de bussen van Leguit, die in 1923 de dienst Amersfoort-Utrecht was begonnen.

opgericht december 1923

De brandweer in vroegere jaren

In het dorp fungeerde al in de negentiende eeuw een soort brandweer. Dit blijkt onder meer uit de notulen van 27 augustus 1878 toen besloten werd als beloning 17,40 gulden uit te betalen aan de leden van de brandweer na een brand bij H. Tammer op 7 augustus. Op diezelfde datum besloten B & W van Soest <de brandweer te Soesterberg te vergrooten met negen personen en daar toe te benoemen navolgenden: Laurens Hendriks, Anthonie van Dort, Hendrik Tammer Czn, Jan van Dijk, GG van den Berg (ook genaamd De Jong), G Stalenhoef, Cornelis Duist, Johannes Tammer Hzn en Hendricus Kaal, allen wonende te Soesterberg. De brandmeesters aldaar jaarlijks te verstrekken de som van zes gulden voor kleine uitgaven b.v. ververschingen bij brand of vergaderingen door hen te houden. (noot 1) De notulen van de Gemeente Soest van 18 maart 1895 vermelden: <Naar aanleiding van een schrijven van den kwartiermeester bij de brandweer te Soesterberg betreffende den brand bij Jan Mollevanger, aldaar wordt het bedrag der belooningen geregeld en vastgesteld tot een totaal bedrag van zes gulden en veertig cent, zegge f 6,40, welke som aan de manschappen der brandweer zal worden uitgekeerd.>                                                                                           

Gijsbert Pieter Damen (1852-1935) was in 1906 brandmeester. Hij was aannemer en woonde op wat toen meestal de Utrechtschestraatweg werd genoemd – tegenwoordig Banningstraat 7 (zie artikel over Meischke). In november 1906 werd het korps kennelijk op een betere leest geschoeid, want vanaf 13 november dat jaar werden diverse nieuwe leden benoemd. Bij uitrukkingen werd van een handkar of paard-en-wagen gebruik gemaakt.

DIK TOP

Geboren 21 januari 1940

Soesterberg

Auteur van o.a. de volgende boeken,

 -SOESTERBERG VAN TOEN TOT NU

 -EEN EEUW VLIEGKAMP EN DORP SOESTERBERG

-SOESTERBERG ONS DORP

In de notulen van 12 juni 1911 is dit te lezen: <De gemeenteraad besluit de brandspuit van Soesterberg te beproeven op maandag 19 juni.> Ook is er een bericht over het blussen van een brand bij Wijman (dit moet het latere Café Sport zijn geweest) op 28 februari 1916. Onder de namen van de brandweerlieden komen bekende Soesterbergse namen voor, zoals J. Smienk, H.J. Lensink (pijpleider), G.G. van den Berg (brandwacht), E.J. van Lint (brandwacht – eigenaar van Café De Zwaan, later ’t Zwaantje), G. Stalenhoef (brandwacht), J. Mensink jr (brandwacht), J. Lodder (alarmmaker – eigenaar van Café De Reizende Koopman, het latere Café ’t Centrum van Bertus de Bruin) en H. Tammer Czn (lichtdrager). Voor hun inzet bij deze brand kregen de mannen 40 cent per uur uitbetaald. Alleen de pijpleiders kregen 60 cent. Die hadden kennelijk een functie met meer verantwoordelijkheid.

CHRISTELIJKE TEHUIZEN

Kamp van Zeist

Nadat ‘enige aanzienlijken’ een stichting hadden opgericht, werd ongeveer in 1880 in het Kamp van Zeist een tehuis gebouwd voor dienstplichtige militairen. Niet bekend of dit tehuis specifiek voor ‘christelijken’ was bestemd – vermoedelijk wel. Onder anderen ds. G. Verrijn Stuart, die van 1889 tot 1893 N.H. predikant was in Soesterberg/Huis ter Heide, leidde hier bijeenkomsten.

DIK TOP

Geboren 21 januari 1940

Soesterberg

Auteur van o.a. de volgende boeken,

 -SOESTERBERG VAN TOEN TOT NU

 -EEN EEUW VLIEGKAMP EN DORP SOESTERBERG

-SOESTERBERG ONS DORP

De krant van 6 augustus 1904 meldde dat het militair tehuis in de legerplaats Soesterberg op donderdagavond ca. half 11 binnen een kwartier tot de grond toe was afgebrand, als gevolg van een ongelukje met een petroleumlamp. Niet zeker of dit het oorspronkelijke C.M.T. betrof en of dit tehuis werd herbouwd.

De tent op het vliegkamp

Ten behoeve van het personeel van de Luchtvaart Afdeling werd waarschijnlijk rond 1920 een bescheiden zeskantige muziektent opgezet. Deze stond op een bijna meter hoge sokkel bij de gebouwen aan de westkant, schuin tegenover de grote Onder-officierskazerne.

DIK TOP

Geboren 21 januari 1940

Soesterberg

Auteur van o.a. de volgende boeken,

 -SOESTERBERG VAN TOEN TOT NU

 -EEN EEUW VLIEGKAMP EN DORP SOESTERBERG

-SOESTERBERG ONS DORP

(foto 1) Aanvankelijk waren zes de palen die het dak ondersteunden van dunne onbewerkte boomstammen.

IN SOESTERBERG

Een van de eerste rijksveldwachters in Soesterberg was Barend Karelsen rond 1850. Een aantal jaren daarna kwam daar een tweede bij, de gebaarde Jacob Nijboer (1844-1925) die op Schoolsteeg 8 woonde (later Schoolweg, later Sterrenbergweg). Hij was rijksveldwachter, jager, boswachter en houtvester in dienst van de domeinen van koningin Emma, en mogelijk daarvoor al van koning Willen III. Problemen waarmee de rijksveldwachters in die tijd regelmatig te maken hadden, waren onder meer stroperij en het illegaal afsteken van heideplaggen, maar ze waren ook druk met moorden en diefstallen.  

DIK TOP

Geboren 21 januari 1940

Soesterberg

Auteur van o.a. de volgende boeken,

 -SOESTERBERG VAN TOEN TOT NU

 -EEN EEUW VLIEGKAMP EN DORP SOESTERBERG

-SOESTERBERG ONS DORP

Nijboer was een man die in Soesterberg veel ontzag had. Van 1907 tot 1912 was J. Smit ook rijkswachter in dienst bij gemeente Soest die tevens op de Schoolsteeg woonachtig was. Nijboer in dienst als rijkswachter van 1886 tot 1891genoot toen al van zijn pensioen.