In Soest was al in april 1932 een motorclub opgericht met ongeveer veertien leden, de S.M.C.
Auteur van o.a. de volgende boeken,
-SOESTERBERG VAN TOEN TOT NU
-EEN EEUW VLIEGKAMP EN DORP SOESTERBERG
-SOESTERBERG ONS DORP
Soesterberg volgde dit voorbeeld op 25 januari 1946. Toen werd de Motorclub Soesterberg geboren. De initiatiefnemers voor de oprichting van deze club voor motorrijders waren de nog redelijk jonge Johan (Jan) C. Bakker op Postweg 49, zijn buurman Wim van Dorrestein op Postweg 51 en Anton Hendrik Elbersen op Gen. Winkelmanstraat 4 (later Gen. Spoorstraat 30). Ze waren al actief in de jaren ’30, maar waren toen misschien nog niet toe aan wedstrijden. (foto 1) De oorlogsjaren gooiden roet in het eten voor hun verdere ontwikkeling tot solide racers.
De Motorclub Soesterberg werd aangesloten bij de KNMV. De actieve leden begonnen met motorcross. De eerste jaren na de oorlog deden bovengenoemde mannen en daarnaast ook Joop van Breukelen mee aan veel wedstrijden. Ze waren ‘zuivere’ amateur coureurs en deden al het sleutelwerk aan hun materieel zelf. Vrijwel al hun onkosten werden daarom uit eigen zak betaald. Sponsors hadden ze niet of nauwelijks. Jan Bakker reed vaak op motoren van Anton Elbersen. Na hun wedstrijden kwamen ze meestal bij elkaar in Café ’t Centrum van Bertus de Bruin. In verband hiermee hing aan zijn gevel een bord van de KNMV.
Van Leeuwen de kolenboer was ook lid c.q. donateur van de MC Soesterberg. Kleermaker van Daal fungeerde enige tijd als voorzitter.
Johan (Jan) C. Bakker
Hij was een zoon van P. Bakker die monteur bij de PUEM was en op Postweg 49 woonde. Jan sleutelde begin jaren ‘vijftig vaak aan zijn racemotor in de schuur van zijn buurman Van Dorrestein op Postweg 51. Dat gebeurde meestal ’s avonds. Om uit te vinden of zijn werk effect had, maakte hij proefritten. Hij reed dan via de Postdwarsweg (het ‘Schoolpaadje’) naar de Montgomeryweg en ging dan met vol-gas en een knetterende knalpot over het Soester Hoogt. Een paar minuten later keerde hij met hoge snelheid terug. Direct na de bocht moest hij snel afremmen om zonder zijn nek te breken weer het Schoolpaadje in te kunnen duiken. Zodra jongens uit de buurt zijn motor hoorden ronken, spoedden ze zich naar de bocht in de Montgomeryweg om hem daar bijna plat door de bocht te zien ‘vliegen’. Tussen het sleutelen door gebeurde dit soms wel drie tot vier keer in de loop van een half uur. Jan gebruikte daarbij geen speciale kleding. Hij zat gewoon in een licht overhemd met wapperende mouwen op zijn zadel, met zijn borst op de benzinetank. Deze dolle ritten waarbij hij geen valhelm gebruikte lieten niet alleen imponerende indrukken achter, maar ook een duidelijke stank van hoog-octaan benzine. Behalve in de schuur van Dorrestein werkte hij ook in de werkplaats van plaatwerker H. Slot op Postweg 40 aan zijn motor.
Jan Bakker woonde van 1953 tot 1966 op Amersfoortsestraat 25. Zijn zoon Erik heeft hier later ook gewoond.
Wim van Dorrestein
Hij woonde in ieder geval van 1953 tot 1966 Postweg 51. Zie verder onder.
Anton Hendrik Elbersen
Hij werd geboren in De Bilt als zoon van Hendrik Elbersen en Maria Roverts op 26 juni 1918 en trouwde met Cornelia Beemer. Zijn vader was sergeant-monteur bij de Luchtvaart Afdeling (L.V.A.) op Soesterberg. (foto 2)
In november 1948 werd vader Hendrik bevorderd tot meester-monteur sergeant-majoor. Anton volgde in seniors voetsporen en werkte al in 1938 als motormonteur bij de Militaire Luchtvaart waarin de L.V.A. dat jaar was omgedoopt. (foto 3 en foto 4) In de rang van sergeant begon hij waarschijnlijk in 1946 bij Defensie, op De Dump. Later werkte hij nog enige tijd bij de Tempo, de fabriek van Kochheim. Als gevolg van de oorlog kwam zijn carrière als motorcoureur pas op gang na de bevrijding. (foto 5) Hij reed vanaf 1953 veel op een BSA die de importeur beschikbaar had gesteld.
Vanaf de jaren ’50 was van het oorspronkelijke drietal alleen nog Anton Elbersen degene die de strijd gaande hield, zelfs tot aan 1961.
Seizoen 1946
Het debuut van de Soesterbergers was misschien bij de Internationale Cross-Country in de Hooge Beeksche Bergen op 11 augustus. Dit ging meteen goed. Bij de nieuwelingen in de 350 cc-klasse werd Jan Bakker derde op Horex. Bij de junioren in dezelfde klasse eindigde Anton Elbersen op de tweede plaats met zijn Matchless en Wim van Dorrestein op de vierde met zijn Horex.
Dit succes werd nog overtroffen op 21 september bij het terreinkampioenschap van Drenthe. Jan Bakker werd tweede bij de nieuwelingen, Anton Elbersen won bij de junioren en Joop van Breukelen werd met zijn Sarolea derde in de 500 cc-klasse.
Seizoen 1947
Gedurende het jaar 1947 gebeurde er van alles. In januari werd het éénjarig bestaan gevierd. Het begon met een filmmiddag voor de jeugd, gevolgd door films voor volwassenen. De afsluiting was een grote feestavond in Huis ten halve op zaterdag 25 januari waarbij onder anderen de harmonica-virtuoos H. Verkerk optrad. De voorzitter haalde in zijn toespraak de vele activiteiten van het afgelopen jaar aan en roemde de levensvatbaarheid van de club. Alle prijzen en foto’s kon men bewonderen in de etalage van kapper Freek Haars.
Begin maart was er een propaganda-avond in Café ’t Centrum van Bertus de Bruin, waaraan de KNMW medewerking verleende. Er werden onder meer sportfilms vertoond.
Op 19 april deed een aantal Soesterbergers mee aan de Nationale Senior Wedstrijden op het landgoed Duinrell in Wassenaar. Bij deze zware race om het terreinkampioenschap werd Anton Elbersen derde in de 350 cc-klasse op een Matchless. In de 500 cc werd H. van Donkelaar uit Den Dolder tweede achter Jo Bovee uit Amersfoort – beiden op Triumph. Van Donkelaar was waarschijnlijk ook lid van de Soesterbergse club.
Bj de grote motorterreinwedstijd in Lichtenvoorde op 31 augustus werd Elbersen op Matchless tweede in de 350 cc-klasse en Joop van Breukelen derde bij de 250 cc-ers.
Medio mei organiseerde de club zelf een wedstrijd op een terrein tussen Soestduinen en Den Dolder. In de klasse 350 cc zegevierde Jan Bakker. Hij maakte ook de snelste ronde in 3 min. en 25,2 sec.
Aan de TT-races in Assen op 28 juni met volgens de kranten 90.000 toeschouwers deden twee leden van de Soesterbergse club mee bij de junioren. Van Donkelaar won de 500 cc-klasse met zijn Triumph en Bakker werd derde op een Sunbeam.
In verband met de viering van 25 jaar V&AV Soesterberg (de voetbalclub) werd wederom door de Motorclub Soesterberg een motorcross gehouden, op 11 juli. Deze keer op een terrein achter het Soester Natuurbad. Er kwamen deelnemers uit heel Nederland. Het parcours was 2300 meter lang en ging over twaalf ronden. Bij de ‘nieuwelingen’ won Jan Bakker in de 350 cc-afdeling. Wim van Dorrestein werd bij de junioren derde, eveneens op een 350 cc. De prijsuitreiking vond plaats in Café ’t Centrum.
Begin september 1947 werd er een zoektocht naar eieren per motorfiets georganiseerd, motor-eierrit genoemd. De rit begon bij De Taveerne in Huis ter Heide. De deelnemers reden eerst naar Bosch en Duin, terug naar Huis ter Heide, daar vandaan naar de Kozakkenput alwaar de eieren waren verstopt en moesten worden gevonden. De tocht eindigde weer bij De Taveerne.
Seizoen 1948
Motoren in vier verschillende klassen daverden op zatermiddag 5 juni 1948 door de Soester duinen, met succesvolle deelname van leden van de Soesterbergse Motorclub. In de klasse 250 cc werd Joop van Breukelen uit Soesterberg tweede op een Velocette. In de klasse 350 cc legde Anton Elbersen met zijn Matchless beslag op de derde plaats (foto 6).
Duinrell bracht op 31 juli weer succes voor Soesterbergers. Elbersen (Matchless) won bij de 350 cc en Van Breukelen op een Celocette werd nummer 3 bij de 250 cc. Een maand later, op 11 september finishte sergeant Elbersen als vierde in een terreinrace in de Hoekse Waard. Secretaris van de club was garage- en taxihouder Henk Pul op Postweg 47 – de buurman van Jan Bakker.
Seizoen 1949
Op het terrein van de Stompert was al in 1930 een keer een ‘non-stop’ motorcross gehouden. Diverse deelnemers gingen tegen de vlakte in het mulle zand. De drie jaar oude Soesterbergse club organiseerde op zaterdag 6 augustus 1949 een grote motorcross op het terrein van de Stompert. Tijdens zeer warm weer werd gestreden om het kampioenschap van de Provincie Utrecht. Het doel was om geld bijeen te brengen voor de Welzijnszorg van de Nederlandse militairen die in Nederlands-Indië streden (NIWIN), om hun leven iets te veraangenamen. Het motto van deze cross was daarom ‘Door de rimboe, voor de rimboe’.
De Gooi en Eemlander schreef maandag 8 augustus over dit evenement onder de kop Motorterreinwedstrijden op de Stompert, provinciale kampioenschappen K.N.M.V. <Het prachtig geaccentueerde terrein, daarvoor welwillend door de minister van defensie beschikbaar gesteld, leende zich uitstekend voor deze wedstrijden en de kernachtige aankondiging “Door rimboe – voor rimboe” kon niet beter zijn gekozen. Duizenden belangstellenden omzoomden het prachtig uitgezette parcours, lang 2,6 km, met sterke hellingen en steile afdalingen, scherpe bochten, veel mul zand, zodat de uiterste behendigheid van de rijders gevergd werd – toen te precies 3 uur de start plaats vond van de 125 cc klasse junioren over 8 ronden.> Het werd de motorrijders inderdaad niet gemakkelijk gemaakt. Een groot deel van de cross ging over het mulle zand van de vroegere rolbanen en verder door kuilen – de Leemkuil – over nauwe paadjes tussen laag geboomte en over heuvels (foto 7 en foto 8).
De eerste rit had een spannend verloop. Tot de laatste ronde had A.J. Barth op DKW de leiding, maar hij werd juist voor de finish geklopt door G. van Burik uit Apeldoorn op een Gebu. Tijd 31 min. 32,6 sec. De tweede race, junioren tot 500 cc over 10 ronden werd gewonnen in 37 min 51,3 sec door N.J. Mastwijk uit Nieuwveen op een Velo. De klasse senioren 125 cc over 10 ronden kwam op naam van A.H.M. Vierdag uit Amersfoort op een Batavus. Tijd 37 min 48,9 sec.
Aan het hoofdnummer, senioren tot 500 cc over 14 ronden namen 17 renners deel. Rietman uit Doetinchem op een Triumph leidde tot de elfde ronde. Toen kreeg hij een lekke band. Fr. Bauduin op een Matchless ging er met de zege van door in de tijd van 46 min 32,1 sec. De prijsuitreiking vond plaats in Café ’t Centrum in Soesterberg. Anton Elbersen deed mee, maar hij was deze dag niet succesvol.
Seizoen 1950
In dit jaar organiseerde de Motorclub Soesterberg zelf nauwelijks wedstrijden voor motorrijders. De club was in de plaats daarvan actief met het organiseren van betrouwbaarheidsritten voor wielrijders – ook wel fietsrally’s genoemd. De eerste was op zondag 23 april. De start was steeds bij restaurant De Taveerne in Huis ter Heide. Het traject was 30 km lang en liep voor een groot deel door het Zeister Bos. Er waren die dag 110 deelnemers. Het inschrijfgeld was 50 cent.
Op 5 mei werd in verband met het bevrijdingsfeest op het Soester Hoogt bij regenweer een zeepkistenrace gehouden die door de Motoclub werd georganiseerd. De voertuigen werden aangekondigd als ‘autopeds’. Ze daalden de helling richting Soesterberg af. De zoons Henk en Cees van Henk Pul (de secretaris van de Motorclub) legden met hun goed gestroomlijnde ‘zeepkist’ beslag op de eerste plaats. Ze haalden een snelheid van 45 km/u. Arie Jan de Ridder had een kleine driewieler met vooraan één bestuurbaar wiel. Hij was slim. Achter tegen zijn rug had hij een houten kist geplaatst met zware bouten. Waarschijnlijk dankzij dit extra gewicht haalde hij de vierde plaats. (foto 9 en foto 10)
Sergeant Anton Elbersen nam op 24 juni bij de afdeling militairen deel aan de negende Zuid-Holland Grensrit over 380 km. Hij werd vierde. H. van Donkelaar trad aan bij de burgers op 350 cc. Hij deelde de eerste plaats.
De tweede fietsrally werd gehouden op 2 juli. De 126 gegadigden moesten 36 km afleggen. Er waren twaalf controleposten. In een kersenboomgaard in Bunnik werd een half uur gerust.
De derde rally voor fietsers volgde op 8 oktober. Deze vond plaats in verband met het aanstaande eerste lustrum.
Ook weer met het eerste lustrum van de Motorclub Soesterberg in gedachten werd reeds op 10 september een ‘knobbelrit’ gehouden. Op zondag 24 september vond een tweede ‘knobbelrit’ plaats. Deze was alleen voor leden en donateurs, met motoren en auto’ s over 142 km met start bij De Taveerne. Er waren 28 motorrijders en 20 automobilisten. Door de aanhoudende regen waren er veel uitvallers. De Soesterberger L. Gadella werd zevende bij de motoren en jhr. L. Schorer uit Soesterberg won de afdeling voor de auto’s. Hij was ook lid van de Motorclub Soesterberg.
Voor 8 oktober werd weer een fietsrally aangekondigd.
Het eerste lustrum zelf werd – een paar maanden te vroeg – gevierd op 25 november met een feestavond in Huis ten Halve.
Seizoen 1951
De voor 17 december 1950 aangekondigde Winterrit voor motorrijders vond plaats op zaterdag 6 januari 1951. Dit was waarschijnlijk de tweede Winterrit. Start en finish bij Café ’t Centrum. De dagen er voor was er sneeuw gevallen, maar dankzij de ingezette dooi waren de wegen goed berijdbaar. Het traject was 200 km lang en ging door het westelijk deel van de Provincie Utrecht.
Zondag 24 juni volgde weer een betrouwbaarheidsrit voor auto’s en motoren, over 150 km. De wielrijders kwamen opnieuw aan bod op zondag voor 13 juli.
Een tweede betrouwbaarheidsrit voor auto’s en motoren ging dit seizoen van start op zaterdag 21 juli. Bij de auto’s werd A. Scheper uit Soesterberg vierde met 29 strafpunten. Reinier van den Berg sloeg een goed figuur bij de motorrijders met een negende plaats.
De derde Winterrit werd lang van te voren aangekondigd, te houden op 15 december. Hiervan zijn geen uitslagen te vinden.
Seizoen 1952
De Motorclub Soesterberg organiseerde op Hemelvaartsdag een betrouwbaarheidsrit voor auto’s, motoren en bromfietsen met uitgangspunt De Taveerne. Joop van Breukelen won de derde prijs bij de auto’s, Reinier van den Berg deed het beter dan het jaar ervoor en werd tweede bij de motoren.
Anton Elbersen nam – waarschijnlijk als debutant – eind juni deel aan de TT-races in Assen met een 350 cc. Hij eindigde op de achttiende plaats.
Hoge ogen gooide hij in Zandvoort op 7 september. De legendarische Piet Knijnenburg, winnaar van onder meer de TT in Assen van 1946, won op DKW. Hij versloeg Elbersen met zijn AJS met slechts een banddikte. Een zware cross werd op 20 en 21 oktober gehouden met drie ritten in Limburg en Noord-Brabant. Op vrijdag werd gestart in Roermond met 115 deelnemers. De eerste dag werd 270 km afgelegd. Slechts 14 mannen haalden de eindstreep. In de klasse boven 250 cc werd Anton Elbersen nummer 3 met 104 strafpunten.
De Vierde Winterrit werd door de Soesterbergse club gehouden op 20 december 1952 met wedstrijden over 100 en 60 km. Bij de winnaars waren geen leden van de eigen club.
Seizoen 1953
Elbersen deed het opnieuw goed met zijn nieuwe BSA bij een door de KNMV georganiseerde nachtrit Zwolle-Assen-Zwolle en de daarop volgende dagrit naar Apeldoorn op 26 oktober 1953. Hij werd vierde. Piet Knijnenburg deed ook mee, maar had pech.
De Motorclub Soesterberg organiseerde op zaterdag 19 december 1953 onder auspiciën van de KNMV de Vijfde Winterrit.
Hoe lang de M.C. Soesterberg na dit jaar nog voortleefde is moeilijk te achterhalen. Maar Elbersen ging onverdroten door, met of zonder hulp van zijn makkers.
Verdere carrière van Anton Hendrik Elbersen
Elbersen schitterde op zijn BSA toen de KNMV een voorjaarsrit hield op 12 april 1954. Deze ging met 90 deelnemers van Doorn naar Veenendaal. In de klasse boven 250 cc deelde hij de eerste plaats met Brouwer uit Wilnis met 0 strafpunten. Hij reed ook mee in de Tourist Trophy op 18 juni op een AJS.
Elbersen was zo langzamerhand een veteraan geworden, maar leek vanaf 1957 steeds beter op dreef te komen. Pinksterzondag 9 juni startte hij in Tubbergen. Hij was op dat moment de enige Nederlander die Leen Reehorst nog op punten kon verslaan. Op het circuit van Zandvoort vloog hij op zaterdag 13 juli tijdens training uit de bocht en kon door schade aan zijn machine de volgende dag niet meedingen naar het Nederlands kampioenschap.
In 1958 kwalificeerde hij zich niet voor de TT in Assen. Maar in september werd hij op een 500 cc Norton tweede bij de nationale kampioenschappen in Assen.
Drie keer Nederlands kampioen in één jaar
Het kroonjaar voor Anton Elbersen werd 1959. Al op 2 mei tijdens de wedstrijd om de KNMV-titel in Assen won hij op zijn 500 cc BMW, ondanks dat hij in de voorlaatste ronde duidelijk achter zijn rivaal M. van Son lag. Elbersen zorgde voor de snelste ronde.
Op 10 mei was hij bij de 90 deelnemers op Zandvoort, waarvan zes Nederlanders. Van de 500 cc-rijders werd hij negende en beste Nederlander, en daarmee Nederlands kampioen.
Een week later, op 18 mei bij internationale wedstrijden in Tubbergen werd hij zesde op BMW.
In Assen op 27 juni won John Surtees in de 500 cc-klasse. Elbersen op BMW werd nummer 8 en daarmee weer Nederlands kampioen – een dag na zijn 41ste verjaardag!
Bij de Nationale kampioenschappen op het vliegveld Beek op 19 juli schitterde Elbersen opnieuw met zijn 500 cc BMW. Weliswaar werd de Zweed Fagerström winnaar, maar de Soesterberger werd met een zevende plaats opnieuw Nederlands kampioen. De foto’s 14, 15 en 16 zijn uit de laatste periode van zijn loopbaan.
Anton Elbersen overleed de dag voor zijn verjaardag, op 25 juni 1987. Zijn vrouw volgde hem op 23 april 2016. Ze zijn beiden in Soesterberg begraven.
Het is onmogelijk een volledig overzicht te geven over de wedstrijden waaraan Anton Elbersen deelnam. Hier een opsomming van misschien de belangrijkste.
TT ASSEN
Anton Elbersen heeft 10 jaar lang onafgebroken de TT gereden. Vanaf 1954 steeds met een motor van 500 cc. Voor elk jaar heeft hij een tegeltje gekregen.
1952 (350 cc AJS) – plaats 18
1953 (350 cc AJS) – plaats 17
1954 Matchless
1955 Norton – moest stoppen wegens motorpech
1956 Matchless
1957 Norton – plaats 14
1958 – niet gekwalificeerd (wel tweede bij het NK in Assen op Norton 500 cc in september)
1959 BMW – plaats 8. Winnaar John Surtees
1960 BMW – plaats 12
1961 BMW – beste Nederlander met plaats 13 vóór Joop Vogelzang (14)
TUBBERGEN
1951 20 augustus 1951 nummer 2, snelste ronde
1952 9 augustus AJS
1959 18 mei nummer 6
ZANDVOORT
1952 7 september AJS 2de plaats
1957 13 juli vloog uit de bocht
1959 10 mei 500 cc 9de plaats Nederlands kampioen
Noot. Antoon had twee kinderen, Cor en Marja. Zij wonen in Soesterberg. De hobby van Cor is het reviseren en opbouwen van oude motorfietsen. Hij rijdt nog op een oude Matchless uit 1946 welke hij lang geleden kreeg van Evert van ’t Hoog, de zoon van tuinman van ’t Hoog welke woonde aan het eind van de Postweg naast Van der Craats. Evert zat ook in de wereld van het racen en ging veel om met Kees en Robbie (Bobbe) van de Broek van de Postdwarsweg. Onderweg naar een race is Evert om het leven gekomen door een ongeluk met een spookrijder. Kees en Robbie hebben ook aan wedstrijden deelgenomen, waaronder de TT van Assen.
Bronnen:
Historische kranten
Cor Elbersen
