IN SOESTERBERG
Een van de eerste rijksveldwachters in Soesterberg was Barend Karelsen rond 1850. Een aantal jaren daarna kwam daar een tweede bij, de gebaarde Jacob Nijboer (1844-1925) die op Schoolsteeg 8 woonde (later Schoolweg, later Sterrenbergweg). Hij was rijksveldwachter, jager, boswachter en houtvester in dienst van de domeinen van koningin Emma, en mogelijk daarvoor al van koning Willen III. Problemen waarmee de rijksveldwachters in die tijd regelmatig te maken hadden, waren onder meer stroperij en het illegaal afsteken van heideplaggen, maar ze waren ook druk met moorden en diefstallen.
DIK TOP
Geboren 21 januari 1940
Soesterberg
Auteur van o.a. de volgende boeken,
-SOESTERBERG VAN TOEN TOT NU
-EEN EEUW VLIEGKAMP EN DORP SOESTERBERG
-SOESTERBERG ONS DORP
Nijboer was een man die in Soesterberg veel ontzag had. Van 1907 tot 1912 was J. Smit ook rijkswachter in dienst bij gemeente Soest die tevens op de Schoolsteeg woonachtig was. Nijboer in dienst als rijkswachter van 1886 tot 1891genoot toen al van zijn pensioen.
G.H. Assink was vanaf 1919 gemeenteveldwachter in Soesterberg en commandant van de bescheiden politiepost. Hij deed regelmatig zijn ronde door Soesterberg met zijn Duitse herder Carex. In september 1921 behaalde hij in Amsterdam het ‘diploma met aantekening’ van de Algemeene Nederlandsche Politiebond.
In deze tijd kreeg Soesterberg op Verlengde Schoolweg 1A (sinds 1956 Prof. Lorentzlaan) een eigen ‘politiebureau’, een bescheiden dienstwoning met daarin een kantoortje voor de agenten. Achter de al in aanbouw zijnde politiewoning werd tevens een schuurtje met arrestantenlokaal gebouwd. De woning kostte 7.700,- gulden en het schuurtje 3091,- gulden.
In mei 1922 was er een rechtszaak in Utrecht. Politieagant A. (waarschijnlijk Assink) te Soesterberg was mishandeld door S. te Zeist. Het O.M. legde een gevangenisstraf op van 6 maanden. Assink stelde in zijn woning in 1922 een lokaaltje beschikbaar voor de Openbare School die door een tekort aan leerlingen opgeheven dreigde te worden. Waarschijnlijk werd in ditzelfde lokaaltje daarna de hulpsecretarie van de gemeente ingericht. In februari 1924 kregen Assink en zijn vrouw H.J. Levers een dochter. Nachtdiensten werden door deze veldwachters nog niet gedaan. Daarvoor had de gemeente Soest tot ongeveer 1930 nachtwachten die alleen nachtdiensten verrichtten. Eén daarvan was Marinus de Bruin. Hij werd in 1929 aangesteld als agent en daarmee kwam tevens een einde aan de nachtwakers in de Gemeente Soest
G.H. van Lingen, rijksveldwachter brigadier-titulair te Soesterberg werd in september 1924 als zodanig overgeplaatst naar Huis ter Heide.
In maart 1927 was de jaarwedde van Assink 2250,- gulden. Toelagen vrij wonen 200,- gulden, pensioenkosten 67,50 gulden. Totaal 2685,30 gulden. In 1928 was hij hoofdagent. Hij vroeg om verhoging van de huurprijs voor de hulpsecretarie die toen in zijn woning was gevestigd.
Het bijgebouwtje waarin een paar cellen waren ingericht, werd licht beschadigd op 10 april 1929 toen Van Weerden Poelman achter het politiebureau kort na de start wegens motorstoring neerstortte met de Fokker F.7A-3M nummer 803. Met dit toestel had luit. Koppen anderhalf jaar eerder zijn beroemde retourvlucht naar Batavia gemaakt. Enige inzittenden van deze lichte bommenwerper raakten gewond.
G. van Hummel die op Beukenlaan 15A in Soest woonde, werd per 1 maart 1929 hoofdagent in Soesterberg. Assink en Van Hummel ruilden van functie en van woning.
Van Hummel had een afgerichte politiehond. Voor deze kreeg hij met ingang van januari 1929 een vergoeding van 1,- gulden per week. Er was ook een agent die Veltman heette. Hij had een dochter Trijntje en woonde in 1929 op Verlengde Postweg 1C (waarschijnlijk was dit adres Verlengde Schoolweg 1C)
Tot 1930 werden de patrouilles door de politie te voet en op de fiets gedaan. Dit fungeerde goed, zo lang er geen assistentie met spoed uit Soest nodig was. Deze agenten moesten ook met hun fiets over De Bult. Daarom besloot de gemeente in 1930 een politieauto aan te schaffen.
Per 1 november 1934 nam A. de Raadt, die al in 1932 politieman in Soest was, de functie van Van Hummel over. Hij ging wonen op Verlengde Schoolweg 1A.
Op verzoek van De Raadt werd in 1935 de telefoonaansluiting in zijn woning veranderd en omgelegd, zodat hij ook gesprekken kon aannemen in zijn slaapkamer. In 1937 stelde hij voor om de lampen van het bord POLITIE-BRANDWEER op de hoek Rademakerstraat/Verlengde Schoolweg aan te sluiten op de nachtverlichting. Het huisnummer van het bureau werd veranderd van 1A in nummer 11. De Raadt en zijn vrouw C.E. Engels kregen twee dochters, de eerste in augustus 1936 en de tweede in april 1939. Toen de afdeling Soesterberg van de Luchtbeschermings Dienst in 1938 werd georganiseerd, werden als hulppolitieagenten benoemd A. Hoogendoorn, A. Koudijs en P.M. Schweig. Het politiebureau werd in april 1941 ingericht op Amersfoortschestraat 12, in de villa Nil Desperandum van de weduwe B. Castelijn-van de Kamp op de hoek van de Oude Tempellaan (noot 1). Het pand werd door de Gemeente Soest gehuurd. De Soester Courant van 2 mei 1941 schreef daarover o.m. dat de politie nu beschikte over veel meer ruimte. Na een verbouwing was de serre ingericht als wachtkamer voor het publiek. De aangrenzende kamer was voor de agenten en de achterkamer voor de inspecteur. Een zijkamer diende als ruimte voor afzonderlijk werk van de recherche en de administratie. De ingang was aan de Oude Tempellaan. In de tuin werd een ruime schuilkelder gebouwd. Het telefoonnummer was als voorheen 234. Bij de weg werd een groot bord met POLITIE BRANDWEER geplaatst, dat ’s avonds verlicht was. Dit was waarschijnlijk hetzelfde bord dat eerder bij de Verlengde Schoolweg had gestaan. Agent André Kooman ging op de bovenverdieping wonen en betaalde daarvoor 25,- gulden huur. Hij bedankte voor de eer om het politiebureau schoon te houden.
In 1937 woonde A.Joh. van Raad, rijksveldwachter brig. tit. op Verlengde Postweg 67 (Gen. Winkelmanstraat). Onduidelijk of hij in Soesterberg zelf werkzaam was. Dit geldt ook voor adj. insp. J. Voerman die in 1941 op Verlengde Postweg 58 woonde en voor rijkspolitieman Goedhart, in 1944 woonachtig op de Verlengde Postweg (nummer?). Misschien volgde de een de ander op. In 1941 werd een optreden van rijksveldwachter De Beus in de krant vermeld.
De Raadt bleef in Soesterberg tot 1948 waar hij nog steeds op de Verlengde Schoolweg woonde, maar hij werd toen naar Soest overgeplaatst. Hij werd bevorderd tot adjudant en hield vanuit Soest (waar hij toen ook woonde) toezicht op de post in Soesterberg.
In 1948 werd villa Nil Desperandum verkocht aan Joh. Wolbers, de directeur van de Erdal-fabriek in Amersfoort, waar onder meer schoensmeer en boenwas werd gemaakt. Hij was waarschijnlijk degene die de naam op de gevel veranderde in Merelhof. Als gevolg van deze verkoop moest het politiebureau opnieuw worden verplaatst. Het werd ingericht in de achterkamer van het woonhuis op Montgomeryweg 86. Hoofdagent Cees van der Heijden woonde hier met zijn vrouw en twee zoons. De ruimte voor de politiepost was veel te gering. Omstreeks 1953 werd het huisnummer gewijzigd in 29.
Van der Heijden was vanaf 1948 of 1949 de postcommandant, tot 1971. Andere agenten in de jaren ’50: André W. Kooman (1953 Postweg 59 – gepensioneerd 1955), Simon Schipper (vanaf 1942 – Gen. Winkelmanstraat 119), Gerrit van der Weerd (Gen. Spoorstraat 43), J.W. Kaspers (Prof. Lorentzlaan 78 – hoofdagent, vervulde de functie van ID, Inlichtingen Dienst), C. van Ham (1966 Postweg 59 – hij nam dus de woning van Kooman over) was afkomstig van de KMAR
Sinds kort na de oorlog woonde rijkspolitieagent W. den Breejen op Postweg 58 (op de hoek van de Postdwarsweg, naast de Chr. lagere school). Hij had een speurhond die hij zelf africhtte. Met deze voerde hij overal in de provincie opdrachten uit. Daartoe had hij een motor met zijspan, waarin de hond keurig naast hem zat. Hij schakelde soms de schooljongens tijdens hun speelkwartier in bij de training van zijn hond. Dan moesten zij bij voorbeeld een grote sleutel betasten en beademen. Hij verstopte deze vervolgens en daarna moest de hond de sleutel opzoeken.
Na een felle discussie in de gemeenteraad over de aanschaf van een voertuig voor de politie in Soesterberg werd gekozen om een motor met zijspan aan te schaffen in plaats van een Volkswagen. Het was Gerrit van der Weerd en Kaspers die dit voertuig bedienden.
Een dagelijks terugkerende taak voor de Soesterbergse politie (behalve op zaterdag en zondag) in de jaren ‘50 was het regelen van het verkeer in de spitsuren op de hoek bij ’t Zwaantje. Daar was het in die periode tussen ongeveer 16.30 en 18 uur enorm druk. Meestal was het Gerrit van der Weerd, voorzien van witte hoezen over zijn onderarmen, die de talloze auto’s, bromfietsers, fietsers en voetgangers vastberaden dirigeerde. Soms deed Kaspers het.
Ze hadden een witte ton met rode strepen waar ze op konden staan. Deze stond jaren lang achter het huis van de familie Top , maar werd maar 2-3 keer gebruikt. Veel te gevaarlijk!
De politie in Soest beschikte in deze tijd over een prachtige Amerikaanse slee, een blauwe Ford Fairlane stationcar.
Het politiebureau werd in 1962 na de aanleg van het Dorpsplein en de bouw van de winkels met flats gevestigd in het vierkante gebouw op de hoek van het Dorpsplein en de Plesmanstraat – op nummer 3. Van der Heijden verhuisde in verband daarmee naar Plesmanstraat 7.
Tot dan bestond het politiekorps van Soest/Soesterberg uitsluitend uit mannen, maar daar kwam in 1962 verandering in. Dat jaar werd de eerste vrouwelijke agent aangesteld in de gemeente Soest, te weten Eleonora Jacoba Berns.
Van der Heijden werd in 1971 opgevolgd door L.J. Meyer die na 1970 van Meidoornweg 44 in Soest naar Kampweg 12 verhuisde (in de jaren ‘60 was hij dirigent van het Soester koor Sursum Corda en van het Paleiskoor). Van der Heijden verhuisde na zijn pensionering naar Van Angerenstraat 20.
P.J. Bergman was politieagent in Soest. Hij nam in 1978 de functie van Meijer over. Hij was van Soestduinen via Vinkenweg 24 verhuisd naar Van Maarenplein 15.
Schipper, Van der Heijden, Meijer en Bergman dienden alle vier eerst bij de politie in Soest. Zij waren allemaal adjudant. (noot 2).
Na 1988 was er nog enige tijd een politiepost in het Dorpshuis en in de voormalige Marechaussee kazerne, terwijl de politie ook nog tijdelijk in De Drie Eiken heeft gehuisd. Tegenwoordig heeft Soesterberg geen politiepost meer. De burgers kunnen zich in dit digitale tijdperk online melden bij de wijkagent van Soesterberg Nico Sturkop met hun klachten of aangiftes.
Nico Sturkop, wijkagent te Soesterberg.
Nico Sturkop geboren in Utrecht en woonachtig in de omgeving van Soesterberg kwam als kind regelmatig met zijn vader mee naar Soesterberg om de vliegtuigen te bewonderen die vlogen vanaf vliegbasis Soesterberg. Vader en zoon stonden dan, eind jaren 70 aan de Batenburgweg langs het hek om te kijken hoe de F4 Phantom en de F15 Eagle langs kwam taxiën om naar het begin van de startbaan te gaan. Dat maakte toen veel indruk op de kleine Nico, hij kon toen niet bevroeden dat hij jaren later, inmiddels niet meer zo klein, zou fungeren als wijkagent in het dorp wat hij vroeger zo vaak bezocht met zijn vader.
Na een carriere bij Defensie bij de Luchtmobiele Brigade en een korte tussenstop als manager bij een sportwinkel in Utrecht krijgt hij de kans om carriere te maken bij de Politie. Na een 4 jarige opleiding op de politieacademie te Apeldoorn kan hij dan eindelijk zijn werk aanvangen als agent.
Dan na een aantal jaren krijgt hij de kans om wijkagent te worden in Soesterberg, het dorp dat hij vooral kende van voormalig vliegbasis Soesterberg.
Nico is nu inmiddels bijna 3 jaar wijkagent in Soesterberg, men kan hem regelmatig tegenkomen op zijn motor als hij zijn patrouilleronde door het dorp rijdt.
Voordat Corona toesloeg stond hij ook altijd op woensdag op de markt op de Rademakerstraat waar een ieder hem kon benaderen met zijn of haar probleem.
De gemeente Soest waar Soesterberg onder valt heeft in totaal 7 wijkagenten, Nico is een daarvan, mocht het dorp Soesterberg straks groeien naar een inwonertal van rond de 10.000 zal er een wijkagent bijkomen.
Zijn diensten vangt hij altijd aan op Bureau Baarn alwaar hij zijn geweldsmiddelen haalt, als hij daar de meldingen van de afgelopen dagen heeft door genomen begeeft hij zich richting Soesterberg om zijn dienst aan te vangen. De huidige Marechausseekazerne aan de Veldm. Montgomeryweg dient tegenwoordig als steunpunt voor Nico, daar kan hij zijn pauze houden, en mocht het nodig zijn kan hij daar ook de assistentie vragen van de collega’s van de Kon. Marechausse waar hij met enige regelmaat mee samenwerkt.
Als wijkagent is Nico meer bezig met het onderhouden van contacten met burgers en jeugd dan dat hij daadwerkelijk bij incidenten wordt ingezet, daar zijn de collega’s voor die door de hele regio hun patrouilles rijden. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat mocht er een incident zijn als ongeval, brand, mishandeling enz. in Soesterberg dat hij vaak als eerste ter plaatse is en dan direct moet handelen. Dat is voor Nico geen probleem daar hij jaarlijks net als iedere agent zijn trainingen moet volgen (IBT) daar wordt hij geoefend in het gebruik van het vuurwapen, handboeien, wapenstok enz. Maar ook lessen als EHBO en Theorie worden daar gevolgd.
Daar men vroeger makkelijk het politiebureau kon inlopen om aangifte te doen is dat tegenwoordig in deze digitale tijd anders geregeld. Tegenwoordig kan men voor kleine vergrijpen digitaal aangifte doen, mocht er meer aan de hand zijn dan wordt men gevraagd om naar Bureau Baarn te komen om daar aangifte te doen.
Waar vroeger elk dorp of stad zijn eigen politiebureau had, in Soesterberg zat jarenlang het politiebureau aan de Plesmanstraat / Dorpsplein, is dat tegenwoordig regionaal geregeld.
Bureau Baarn is tegenwoordig het bureau voor Soesterberg en bedient de hele regio tussen grofweg gezegd Amersfoort en Utrecht, in deze regio zijn +/- 150 politiemannen en vrouwen aan het werk.
Mocht u ook de wijkagent een keer nodig hebben dan kunt u Nico benaderen via het contactformulier van de politie:
Of via het algemene nummer van de politie 0900 – 8844
Bij spoed bel altijd direct 112
Informatie van Piet Taai:
De navolgende hoofdagenten hebben ook in Soesterberg gediend:
Paul Tuinman, S. Stevinlaan 76 (1966). Ging later over naar de Gemeente Zeist, controle Beukbergen.
Jan J. Pley, Amersfoortsestr. 34 Ons Belang (1966 en 1970).
F.G. (Jan?) Sterk woonde boven het politiebureau op Plesmanstr. 3 (1966 en 1970). Hij werd later Hoofdinspecteur in Nieuwegein.
Paul H. Martens nam de woning van Van der Heijden op Plesmanstraat 7 over (1970). Hij verhuisde later naar Groningen.
C. (Kees) Heere, motoragent en bekend wegens zijn grote omvang. In 1963 en in 1966 woonde hij bij mevr. Middag van de bloemenwinkel op Rademakerstraat 10, in 1970 inwonend bij groenteman H. van Ginkel op Montgomeryweg 5.
Tijdens de oorlog/bezetting was Antoon van den Berg hulpagent. Omstreeks 1948 werd besloten tot de oprichting van het reserve-politiekorps. Deze mannen konden na een cursus optreden als politiepersoneel. Dit gebeurde voornamelijk tijdens grote evenementen zoals koninginnedag. Hulpagenten in de jaren ’50 waren o.a. Jan Adema en C. van Daalen. Later waren ook Litooy en Steef van Soeren (Postweg 70/Gen. Spoorstraat) brigadier hulpagent.
OVERZICHT VAN DE POLITIEPOSTEN
1920 – 1941 Verlengde Schoolweg 1A (later nummer 11) met als laatste agent die hier woonde A. De Raadt.
1941 – 1949 Amersfoortsestraat 12 (Merelhof) met als inwonende agent A.W. Kooman. 1949 – 1962 Veldmaarschalk Montgomeryweg 86, met als inwonend postcommandant C. van der Heiden.
1962 – 1988 Plesmanstraat 3, postcommandanten o.a. Van der Heiden, Bergman en waarnemend postcommandant Kaspers.
Noot 1. De bouwvergunning van Nil Desperandum werd aangevraagd door Castelijn in 1911 of eerder. In 1914 liet hij Villa Beatrix op de Oude Tempellaan bouwen. – Reeds in maart 1940 werd in de gemeenteraad gesproken over de mogelijkheid tot verhuizing van het politiebureau, omdat de villa Nil Desperandum was vrijgekomen. Deze verhuizing had misschien in zoverre te maken met het uitbreken van de oorlog, dat de ruimte op de Verlengde Schoolweg veel te klein was geworden.
Noot 2. Wil ter Haar, politieadjudant, heeft een boekje over de politie van Soest geschreven.